Het kabinet heeft in de Programmabeslissing van 2019 twee besluiten genomen. Het eerste besluit gaat over de periode tot 2030. Dat besluit bestaat uit een basisinvestering waarmee al het materieel wordt omgebouwd, de ondersteunende ICT wordt voorbereid, het personeel wordt opgeleid en zeven baanvakken worden omgebouwd. Het tweede besluit gaat over de landelijke uitrol van ERTMS in Nederland, waarbij alle baanvakken na de eerste opdracht worden omgebouwd. Sinds 2023 werkt het programma aan een nieuwe aanpak waarin werken in tranches centraal staat. In april 2025 stelde de staatssecretaris de inhoud van Tranche 1 vast.

Uitrol van ERTMS in Nederland: werken in tranches

ERTMS is de eerste stap naar een toekomstbestendig spoor voor reizigers en verladers. Daar werken we in overzichtelijke stappen naar toe. De eerste stap is Tranche 1, waarin we leren hoe we ERTMS (level 2 only) snel en effectief uitrollen. We werken in deze tranche toe naar een werkend vervoersysteem op een druk, met gemengd vervoer (personen en goederen) bereden baanvak. Tranche 1 is opgedeeld in 3 locaties:

• Noordelijke lijnen
• Zeeuwse lijn
• Kijfhoek – Belgische Grens

Door ERTMS stapsgewijs uit te rollen op deze locaties, werken we toe naar ons vastgestelde doel. Voordat we op deze plekken kunnen omschakelen naar ERTMS, moeten we veel voorbereidende en overkoepelende werkzaamheden afronden. Denk bijvoorbeeld aan het ontwikkelen van het nieuwe centrale veiligheidssysteem, het aanpassen van bestaande IT-systemen, processen en cybersecuritymaatregelen, het opleiden van gebruikers en de inbouw of actualisatie van ERTMS-computers in treinen. Ook deze werkzaamheden vallen onder Tranche 1.

Van kabinetsbesluit naar nieuwe aanpak

Kabinetsbesluit 2019

het eerste besluit uit de Programmabeslissing 2019 wordt personeel opgeleid, het materieel en de systemen omgebouwd en bouwen we zeven baanvakken om. We hebben ervoor gekozen om te beginnen met de internationale lijnen en de lijnen waar de meeste voordelen te halen zijn. De baanvakken die tussen nu en 2031 worden omgebouwd zijn:

• OV SAAL oost, met de trajecten Weesp – Lelystad en Amsterdam – Weesp – Hilversum, zonder emplacement Amsterdam Centraal Station
• Hoofddorp – Duivendrecht (inclusief Schiphol)
• Utrecht – Meteren (exclusief het emplacement Utrecht)
• Kijfhoek – Belgische grens
• Roosendaal – Den Bosch (inclusief Zevenbergschen Hoek en Tilburg – Boxtel).
• Meteren – Eindhoven
• Eindhoven - Venlo

Noordelijke lijnen

In mei 2021 nam de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat het voorgenomen besluit om de Noordelijke lijnen om te bouwen naar ERTMS. Het bestaande systeem ATBNG is in de noordelijke provincies namelijk aan vervanging toe. Het programma ERTMS, ProRail en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat willen maximaal investeren in nieuwe techniek. Door voor de Noordelijke lijnen nu al over te stappen naar ERTMS en niet meer te investeren in het oude systeem, bespaart het Rijk 60 miljoen euro.

Zeeuwse lijn

In oktober 2024 nam de staatssecretaris het besluit om het proefbaanvak te verplaatsen naar de Zeeuwse lijn. Sinds 2023 werkt het programma aan een herijking op basis van een second opinion, uitgevoerd door buitenlandse experts. Daarbij bleek de eerder gekozen locatie voor het proefbaanvak op de Hanzelijn niet meer geschikt. Bij de keuze voor de Zeeuwse lijn is gekeken naar de fysieke kenmerken van de spoorlijn, de impact op de landelijke dienstregeling en de bereikbaarheid voor verschillende goederen- en personenvervoerders.

Bestaande ERTMS-baanvakken en ERTMS-treinen

Op ongeveer 10 procent van het Nederlandse spoor ligt al ERTMS. Dat zijn de Betuweroute, de Havenspoorlijn, de Hogesnelheidslijn-Zuid (HSL-Zuid), de Hanzelijn en het traject Amsterdam – Utrecht. Op deze baanvakken ligt ERTMS Level 2 Baseline 2, met uitzondering van de Havenspoorlijn. Daar ligt ERTMS Level 1. We bouwen deze sporen op termijn om naar ERTMS Level 2 Baseline 3. 

Europese uitrol van ERTMS

Tegelijkertijd wordt ERTMS in de hele Europese Unie aangelegd op de internationale trajecten. Zo wordt internationaal goederen- en reizigersvervoer via het spoor makkelijker.